Popularność tej formy aktywności, jaką jest jazda na rowerze zwłaszcza w okresie trwania pandemii wzrosła. Przypominam sobie ile miałem różnych zapytań – także telefonicznych – związanych z ubezpieczeniami i odpowiedzialnością za szkody związane z użytkowaniem rowerów. Niektóre z nich dotyczyły warunków, jakie muszą być spełnione przy użytkowaniu rowerów i ich wpływu na przejęcie odpowiedzialności przez ubezpieczyciela.
Pytania te pogrupowałem i postaram się na nie odpowiedzieć. Rower, deskorolka, hulajnoga lub inny sprzęt do poruszania się osób w tym dzieci, mogą zakończyć się tragicznie, jeśli są nieprawidłowo wyposażone lub eksploatowane np. z lekceważeniem obowiązujących przepisów lub brakiem zachowania odpowiednich środków ostrożności. Znamy przecież wiele takich wypadków kończących się nie tylko wielkimi obrażeniami ciała, ale także śmiercią. Stąd rodzą się kolejne pytania o odpowiedzialność, w tym czy dziecko odpowiada za spowodowany wypadek? Kto jest zobowiązany do naprawienia szkody i kto zapłaci za szkody?
Kto i kiedy może użytkować rower?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, w Polsce samodzielnie kierować rowerem na drogach (i w miejscach) publicznych mogą dzieci, które ukończyły 10 lat. Ale warunkiem jest posiadanie przez tych użytkowników rowerów karty rowerowej. Tę kartę rowerową użytkownik musi zawsze posiadać przy sobie. Młodsze dzieci (poniżej 10 lat) mogą jeździć tylko pod okiem osoby dorosłej i tylko po chodnikach, na których są traktowane, jako piesi. Na terenach prywatnych dzieci mogą poruszać bardziej swobodnie. Posiadanie karty rowerowej – która poświadcza minimalną znajomość przepisów ruchu drogowego – jest wymagana do osiągnięcia pełnoletności lub uzyskania wcześniej prawa jazdy np. kategorii AM, A 1, B 1 lub T.
Czy niepełne wyposażenie roweru może być podstawą odmowy wypłaty odszkodowania?
Tak, jeśli brak wyposażenia miał wpływ na powstanie szkody lub jej wielkość. Czyli pomiędzy brakiem w wyposażeniu roweru i szkodą musi istnieć związek przyczynowo-skutkowy. Na przykład: jeśli wypadek powstał w porze wieczorowej lub nocnej, a rower nie posiadał wymaganego oświetlenia i z tego powodu powstała szkoda to może to stanowić podstawę do odmowy wypłaty lub obniżenia wysokości odszkodowania. Trzeba zawsze sprawdzać to w OWU danego ubezpieczenia.
Obowiązkowe wyposażenie roweru:
- Co najmniej jedno światło przednie (białe lub żółte). To światło nie jest wymagane podczas jazdy w dzień i przy dobrej widoczności.
- Obowiązkowo, przynajmniej jedno światło tylne, odblaskowe, czerwone. Odblask musi być zamocowany na stałe na rowerze.
- Minimum jedno światło tylne koloru czerwonego świecące ciągle lub migająco.
- Konieczny, co najmniej jeden sprawny hamulec.
- Dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy.
Należy pamiętać, że wszystkie wymienione elementy obowiązkowego wyposażenia każdego roweru w ruchu, to jest bezpieczeństwo użytkowników. Nie ma znaczenia, że np. rower z wypożyczalni takiego wyposażenia nie posiada. To użytkownik jest odpowiedzialny za pełne wyposażenie – należy to sprawdzać.
Obowiązek jazdy w kasku na rowerze – czy to prawda?
Nie, nie istnieje taki obowiązek w Polsce. Ale ze względów bezpieczeństwa korzystanie z kasków podczas jazdy rowerem jest zalecane szczególnie przez dzieci i młodzież. W związku z częstym korzystaniem z rowerów podczas pobytu za granicami należy zawsze sprawdzać, jakie tam obowiązują przepisy w tym zakresie. Rozwiązania są różne. Nie istnieje obowiązek tak jak w Polsce, istnieje obowiązek dla dzieci (do różnego wieku, 12 – 18 lat), istnieje obowiązek posiadania kasku poza terenem zabudowanym itd. Dla przykładu, obowiązek jazdy w kasku istnieje w: Australii, Estonii, Islandii, niektórych stanach USA. Dzieci w kaskach muszą jeździć w: Szwecji, Estonii, Czechach, Izraelu, Słowacji (15), Chorwacji (16), Austrii (12) itd.
Kolizja z małoletnim rowerzystą – czy nieletni odpowiada za spowodowanie wypadku na rowerze?
W Polsce odpowiedzialność za przestępstwo lub wykroczenie obowiązuje od 17 roku życia. Tylko w kilku przypadkach czynów, enumeratywnie wymienionych w Kodeksie Karnym, odpowiedzialność karna obowiązuje już od 15 roku życia. W związku z tym małoletni do 17 roku życia nie będzie odpowiadał karnie za spowodowanie wypadku oraz inne przestępstwa. Ponieważ nie można mu – zgodnie z prawem – przypisać winy. Zamiast kary stosuje się wobec niego przewidziane prawem: środki wychowawcze, leczenie lub poprawcze i decyduje o tym zawsze sąd rodzinny.
Inaczej jest w przypadku powstania szkody na gruncie prawa cywilnego. Zgodnie z zasadą ogólną prawa cywilnego (art. 415 KC), jeśli powstała szkoda, to ktoś ją spowodował i musi ją naprawić. Zasady są proste. Do ukończenia 13 lat za szkodę wyrządzoną przez małoletniego – także na rowerze – odpowiadają rodzice lub opiekunowie. Ale nawet do 18 lat odpowiadają rodzice, jeśli nieletni nie mogli rozpoznać znaczenia swojego czynu (choroba, niepełnosprawność, opóźnienie w rozwoju itd.), jeśli rodzicom można będzie przypisać winę w nadzorze.
Tak, więc po ukończeniu 13 roku życia, sprawca sam będzie miał obowiązek naprawienia szkody. Natomiast sąd może zobowiązać także rodziców lub opiekuna do naprawienia szkody. Zwłaszcza, jeśli szkoda jest duża lub doszło do szkody osobowej. Jeśli nie będzie możliwości naprawienia szkody, to możliwe będzie jej naprawienie z majątku przyszłego małoletniego, lub rodziców. Chyba, że koszty te pokryje ubezpieczyciel.
Wypadek rowerowy – odszkodowanie
W pierwszym rzędzie będzie to polisa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w życiu prywatnym. Najczęściej jest ona oferowana – przez wszystkich ubezpieczycieli – zawsze przy ubezpieczeniu domu lub mieszkania od ognia i innych zdarzeń losowych. Można ją zawrzeć także oddzielnie. Obejmuje ona zdarzenia wyrządzone przez osoby ubezpieczone, czyli zamieszkujące w ubezpieczonym domu lub mieszkaniu.
Zawierając to ubezpieczenie należy zwrócić uwagę na wysokość sumy gwarancyjnej. Uważam, że dziś 100 000 złotych powinno być minimalną sumą gwarancyjną w takim ubezpieczeniu. Należy, bowiem wziąć pod uwagę, że obejmuje ono wszystkie szkody powstałe w życiu prywatnym członków rodziny oraz szkody z tytułu posiadania mienia, np. zalanie sąsiadów, szkody spowodowane upadkiem rzeczy z balkonu lub tarasu, szkody na nieodśnieżonym chodniku itd. Ubezpieczenie OC w życiu prywatnym to dziś niezbędna konieczność gdyż odszkodowania mogą być bardzo duże zwłaszcza przy szkodach osobowych, gdzie obok kosztów leczenia, dochodzi często kosztowna, długa rehabilitacja oraz zadośćuczynienia i szkody rzeczowe. Dziś poszkodowani naprawdę korzystają ze swoich uprawnień.
Ubezpieczenie OC z tytułu użytkowania roweru może być także zawarte w specjalnych ubezpieczeniach dla rowerzystów. Obejmują one: OC, AC roweru, NNW, ASS i inne ryzyka. Ale to już inny temat.
Uwaga: Większość przedstawionych powyżej zagadnień dotyczy także odpowiedzialności osób poruszających się na: rolkach, deskorolkach hulajnogach i innych podobnych urządzeniach. Poruszanie się hulajnogami w miejscach publicznych zostało ostatnio uregulowane w przepisach o Ruchu drogowym, o czym informowałem. Przypomnę jednak, że poruszanie się takimi urządzeniami w Kodeksie Drogowym jest traktowane, jako poruszanie się pieszych. W związku z tym muszą się poruszać (poza hulajnogami) po chodnikach, a w razie ich braku po poboczach. Nie wolno poruszać się nimi na drogach dla rowerów, o czym nie wszyscy pamiętają. Piękny asfalt takiej drogi i powstające nowe ścieżki rowerowe kuszą. A takich zdarzeń rodzących odszkodowania na ścieżkach rowerowych przybywa lawinowo.
dr Stanisław Kuta
Doradca Zarządu
Alwis&Secura
